Τα παλιά προβλήματα ενός νέου θεσμού

Τις 7.400 θα φτάσουν οι θέσεις για νέους φοιτητές που θα προσφέρει το Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο για το ακαδημαϊκό έτος 2010-2011, σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα των «Νέων». Το ΕΑΠ συμπληρώνει φέτος δέκα χρόνια λειτουργίας αλλά ζητήματα που εκκρεμούσαν από την έναρξη της λειτουργίας του, όπως η αντισυνταγματική καταβολή διδάκτρων και η απουσία Συγκλήτου, εξακολουθούν να ροκανίζουν τις βάσεις του καινοτόμου και αξιόλογου κατά τ’ άλλα θεσμού.
Έτσι, τα 6 προπτυχιακά προγράμματα του ΕΑΠ θα αποκτήσουν 4.200 και τα 32 μεταπτυχιακά 3.200 νέους φοιτητές το επόμενο ακαδημαϊκό έτος. Οι θέσεις αυτές θα οριστικοποιηθούν, με απόφαση του Υπουργείου Παιδείας, εντός Σεπτεμβρίου. Οι φοιτητές θα επιλεγούν με κλήρωση η οποία πραγματοποιείται συνήθως στα μέσα Δεκεμβρίου, και θα ξεκινήσουν τις σπουδές τους το φθινόπωρο του 2010. Οι σπουδές, για τις οποίες ο φοιτητής υποχρεούται να καταβάλει δίδακτρα, πραγματοποιούνται με τη μέθοδο της διδασκαλίας από απόσταση.
Πρόσφατα πραγματοποιήθηκε αλλαγή φρουράς στην ηγεσία της διοίκησης του 19ου Πανεπιστημίου της χώρας. Ο Παναγιώτης Σιαφαρίκας, ο οποίος είχε διοριστεί πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του Ε.Α.Π. το 2004 από τον τότε υπουργό Παιδείας Γ. Σουφλιά, αντικαταστάθηκε με απόφαση του νυν υπουργού Α.Σπηλιωτόπουλου από τον παλιό συνεργάτη του Χαράλαμπο Κοκκώση, στις αρχές Ιουνίου. Ο κ. Κοκκώσης, Καθηγητής Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Θεσσαλίας, διατελούσε Διευθύνων Σύμβουλος της Εταιρείας Τουριστικής Ανάπτυξης Α.Ε μέχρι τον Μάιο, οπότε και υπέβαλε την παραίτησή του στο υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης.
Η θητεία του κ.Σιαφαρίκα υπήρξε πλήρης προβλημάτων και καταγγελιών που υποστήριζαν ότι ο πρόεδρος της Δ.Ε. εξέθεσε το κύρος και την ακαδημαϊκή υπόσταση του ιδρύματος, με αυθαίρετες ενέργειες και αδιαφανείς διαδικασίες σχετικά με επιλογές μελών Συνεργαζόμενου Εκπαιδευτικού Προσωπικού (Σ.Ε.Π.) και αντικαταστάσεις συνεργατών από άτομα του προσωπικού του περιβάλλοντος.
Δημόσια Παιδεία με αντίτιμο
Το Ε.Α.Π. αποτελεί το 19ο ελληνικό Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα και αποτελεί νομικό πρόσωπο δημόσιου δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση, όπως ορίζει το Σύνταγμα της Ελλάδας για όλα τα Α.Ε.Ι. Η λειτουργία του καθορίζεται από τον νόμο 2552/1997 . Ιδρύθηκε το 1992 αλλά άρχισε να λειτουργεί πριν από δέκα χρόνια, προκειμένου να δώσει την ευκαιρία για ανώτατη μόρφωση σε άτομα που δεν μπορούν να παρακολουθήσουν σπουδές σε ένα συμβατικό πανεπιστήμιο (λόγω απόστασης, αναπηρίας, οικογενειακών ή επαγγελματικών υποχρεώσεων κ.α.).
Το Ανοιχτό Πανεπιστήμιο εισήγαγε σημαντικές τομές στο χώρο της ελληνικής Παιδείας, αφενός λόγω του γεγονότος ότι οι φοιτητές σπουδάζουν με την εξ αποστάσεως μεθοδολογία και αφετέρου γιατί για το νεότερο πανεπιστήμιο της χώρας απαιτεί δίδακτρα από τους φοιτητές του, παρά το Σύνταγμα που ορίζει ότι «η Παιδεία απoτελεί βασική απoστoλή τoυ Kράτoυς» και ότι «όλoι oι Έλληνες έχoυν δικαίωμα δωρεάν παιδείας, σε όλες τις βαθμίδες της, στα κρατικά εκπαιδευτήρια».
Η ένταξη του Ε.Α.Π. στο σύστημα δωρεάν παιδείας αποτελεί πάγια διεκδίκηση των φοιτητικών συλλόγων του. Το Σύνταγμα παρακάμφθηκε με ρύθμιση-κλειδί περί «οικονομικής συμμετοχής» των φοιτητών, από το άρθρο 5 παρ. 6 του Ν.2552/97 που ορίζει ότι «οι φοιτητές επιβαρύνονται για την απόκτηση του απαραίτητου εκπαιδευτικού, πληροφοριακού και υλικού αξιολόγησης και συμμετέχουν στις ιδιαίτερες δαπάνες επικοινωνίας, που συνδέονται με την εφαρμογή του συστήματος της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης». Η δε διοίκηση του ΕΑΠ επί κ. Σιαφαρίκα ζήτησε και έλαβε από το Συμβούλιο της Επικρατείας γνωμοδότηση, σύμφωνα με την οποία υποστηρίζεται ότι το κράτος δεν υποχρεούται να παρέχει δωρεάν εκπαίδευση για όλο το βίο των εκπαιδευόμενων παρά μόνο για τις σχολικές ηλικίες. Η τριτοβάθμια εκπαίδευση όμως εξ’ορισμού βρίσκεται εκτός των σχολικών ηλικιών.
Σε παλαιότερες δηλώσεις του όμως ο πρώην πρόεδρος της Δ.Ε. κ.Σιαφαρίκας ανέφερε ότι το ετήσιο κόστος λειτουργίας του ΕΑΠ είναι 25 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 20 εκατ. παρέχονται από τους φοιτητές και τα 5 εκατ. από το κράτος. Άρα οι φοιτητές επιφορτίζονται με το κόστος λειτουργίας του ιδρύματος, αντί αυτά να καλύπτονται από τον κρατικό προϋπολογισμό και από τα ευρωπαϊκά προγράμματα όπως ορίζει ο ιδρυτικός νόμος του ΕΑΠ 2552/1997.
Έτσι κάθε φοιτητής καταβάλει για το πτυχίο του συνολικά 8.400 ευρώ, (700 ευρώ για κάθε μία θεματική ενότητα από τις 12 που αποτελούν ένα προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών, 850 για κάθε Θ.Ε. μεταπτυχιακού). Οι 8.400 ευρώ όμως προφανώς δεν αρκούν , οπότε κάθε φοιτητής πρέπει να πληρώνει ο ίδιος για τα ταχυδρομικά έξοδα όταν επιθυμεί να δανειστεί κάποιο βιβλίο από τη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου. Ακόμα μία διάκριση που γίνεται εις βάρος των φοιτητών του Ελληνικού ΑΝοιχτού Πανεπιστημιου αποτελεί η μη παροχή έκπτωσης στα μέσα μαζικής μεταφοράς, η οποία ισχύει για όλους τους φοιτητές των Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι. της χώρας. Το ποσό των διδάκτρων ορίστηκε δια βοής από τα μέλη της πρώτης Διοικούσας Επιτροπής, χωρίς να έχει γίνει αναλογιστική μελέτη, ενώ από την έναρξη της λειτουργίας του μέχρι σήμερα έχουν αυξηθεί κατά περίπου 65%. Επίσης, τα δίδακτρα του καθ’ όλα δημόσιου ιδρύματος ΕΑΠ δεν εκπίπτουν από την εφορία όπως συμβαίνει με τα δίδακτρα κάθε ιδιωτικού μεταλυκειακού κέντρου.
Μια ακόμα εξίσου σημαντική καινοτομία του Ε.Α.Π. είναι το καθεστώς διοίκησης που το διέπει, αφού αντί για Σύγκλητο εκλεγμένων ακαδημαϊκών, το ΕΑΠ διοικείται από την Διοικούσα Επιτροπή, ένα προσωρινό όργανο τα μέλη του οποίου διορίζονται κατευθείαν από τον υπουργό Παιδείας, και το οποίο έχει παρατείνει τη λειτουργία του από την έναρξη λειτουργίας του Ε.Α.Π μέχρι σήμερα. Τα μέλη του Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού (ΔΕΠ, οι μόνιμοι δηλαδή), τα μέλη Συνεργαζόμενου Επιστημονικού Προσωπικού (ΣΕΠ, οι συμβασιούχοι) και οι φοιτητικοί σύλλογοι ζητούν τη συγκρότηση Συγκλήτου και καταγγέλλουν ότι δεν νοείται η μεγαλύτερη μερίδα των διδασκόντων στο Ε.Α.Π. να μη συμμετέχει πουθενά θεσμικά ενώ οι εκλεκτοί της κάθε κυβέρνησης καταλαμβάνουν το Πανεπιστήμιο απαξιώνοντας το ρόλο και το έργο του.